Invloed van het weer op voedselprijzen

Wat is de invloed van de extreme droogte op de voedselprijzen?

Afgelopen week besloot India om de export van rijst aan banden te leggen. India is de grootste exporteur van rijst in de wereld (ongeveer 40 procent van de wereldhandel) en er is nu een exportheffing van 20 procent op verschillende soorten rijst. Alleen basmati-rijst is uitgesloten. De regering van India neemt deze maatregelen om voedselzekerheid veilig te stellen. Nu wordt in India de productie van rijst zwaar gesubsidieerd door middel van hoge subsidies op kunstmest en energie. Via deze heffing krijgt de overheid in ieder geval een deel van die subsidies weer terug. Verder zorgt de moesson dit jaar voor overstromingen met negatieve effecten op de productie van rijst. Ook zorgen de stijgende voedselprijzen wereldwijd dat meer mensen in India terugvallen op rijst. Zo zijn eerder dit jaar de tarweprijzen sterk gestegen als gevolg van de Oekraïense oorlog. Eerder dit jaar waren er ook al restricties op de Indiase export van graan en suiker. Thailand (samen met Vietnam die nummers 2 en 3 op het gebied van de export van rijst) probeert samen met ander Zuid-Oost Aziatische landen een rijstkartel op te zetten, tot op heden zonder veel succes.

De stabiele rijstprijs is één van de verklaringen waarom voedselinflatie in Azië een veel minder groot probleem is dan in de Verenigde Staten of in West-Europa. In de Verenigde Staten vormt de droogte een steeds groter probleem. In het noorden van Californië (ten noorden van Sacramento) wordt ook rijst verbouwd, maar door de droogte komt de oogst veel lager uit. De rijstboeren krijgen maar 18 procent van het water van wat ze normaal krijgen en dat komt effectief neer op 80 procent minder opbrengst. Californië is voor veel agrarische producten veruit de belangrijkste staat in de Verenigde Staten. Tot voor kort speelde de droogt vooral in het midden en het zuiden van Californië, maar nu dus ook in het noorden. De lagere productie van rijst in de Verenigde Staten heeft er voor gezorgd dat de export in de eerste helft van dit jaar met 16 procent is gedaald, terwijl de import van rijst juist op een all-time-high staat.

In Europa staat de Povlakte bekend om haar oneindige rijstvelden. Dit is het belangrijkste gebied voor de productie van rijst in Europa, maar door de ergste droogte in zeventig jaar is de productie met 30 tot 50 procent gedaald. De Povlakte heeft in Italië een vergelijkbare rol als Californië in de Verenigde Staten. Ook groente-, fruit-, kaas- en wijnboeren hebben het moeilijk. In Italië is er dit jaar de helft van de gemiddelde regen gevallen en dat in het heetste jaar ooit (op basis van beschikbare data). Het Middellandse zeegebied is een hotspot volgens het IPCC en de opwarming ligt daar zo’n 20 procent hoger dan gemiddeld. De droogte zorgt ook voor bosbranden. Verder wordt de voedselproductie in Europa vooral geraakt door de hoge energieprijzen. In de kassen gaat het licht en de verwarming uit. Niet alleen in Nederland. De grootste tomatenproducent van Denemarken (met een totale kasoppervlakte van 350.000 vierkante meter stopt deze winter met produceren. Normaal voorziet dit bedrijf supermarkten met 20.000 ton tomaten per jaar. Zo veel, dat producenten in Spanje en Marokko dit niet kunnen compenseren. Ook in Nederland is het produceren van tomaten en komkommers deze winter financieel onrendabel.

Naast de impact van het extreme weer concurreren boeren wereldwijd steeds meer met ander gebruik van land. Zo wordt er steeds meer geproduceerd om aan de vraag naar biobrandstoffen te voldoen, terwijl het wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties het jaar 2022 al heeft uitgeroepen tot een jaar van ongekende honger in de wereld. Overigens heeft het gebruik van biobrandstoffen maar een klein effect op de totale CO2-uitstoot als ook het gebruik van kunstmest en de transportkosten worden meegenomen. Verder wordt er ook steeds meer land vol gezet met zonnecellen. Vorig jaar ging maar liefst 36 procent van de maisopbrengst in de Verenigde Staten richting de productie van biobrandstoffen. Ondertussen kunnen de toeleveranciers aan de agrarische sector niet voldoen aan de vraag. Boeren investeren volop in nieuwe machines, maar ook hier is het tijdig leveren van onderdelen een probleem. Ook in een tractor gaan tegenwoordig semiconductors.

Door de extreme weeromstandigheden, vaak met de nadruk op droogte, zullen voedselprijzen de komende jaren verder stijgen. Dit proces wordt versterkt door de oorlog in de Oekraïne, het tekort aan onderdelen bij toeleveranciers aan de agrarische sector en het gebruik van het landbouwareaal voor de toenemde productie van biobrandstoffen. Stijgende voedselprijzen zullen in gebieden waar consumenten een groot deel van hun inkomen uitgeven aan voedsel, zorgen voor sociale onrust. Stijgende rijstprijzen hebben voor in Azië invloed op de inflatiecijfers. Voedselprijzen zijn de afgelopen maanden gedaald, maar staan nog altijd 8 procent hoger dan een jaar geleden. Nu er dit jaar sprake is van een derde La Niña op rij (op zich al redelijk uniek), heeft dit weerfenomeen bijgedragen aan het extreme weer. Daarmee komen we steeds dichterbij het ‘dust-bowl’ scenario van de jaren dertig.

Via: Auréus