Zijn de jaren ’20 zoveel slechter dan de zeventiger jaren?

Tijd om eens een vergelijking te maken, en kijken of we iets kunnen leren uit het verleden.

Jaren zeventig	Jaren twintig
Babyboomer twintig	Babyboomer zeventig
Muzikale vernieuwing	Muzikale armoede
Jom Kippoer oorlog 19 dagen	Oorlog Oekraïne 3.118 dagen
Afnemende geopolitieke spanning	Oplopende geopolitieke spanning
Olieschok	Olie-, Voedsel en Grondstoffenschok
Lage schulden	Hoge schulden
Ruime arbeidsmarkt	Krappe arbeidsmarkt
Detente na Vietnam	Koude oorlog na Afghanistan
Monetaire beleidsfouten	Monetaire gekte
Lage waarderingen	Hoge waarderingen
Macht vakbonden	Macht sociale media
Nifty Fifty	FANG
Piek in inkomensgelijkheid	Oplopende inkomensongelijkheid
Piek democratie	Democratie onder druk
Meer individuele vrijheid	Minder individuele vrijheid

Deze bear-markt lijkt in meerdere opzichten op de bear-markt die volgde op de oliecrisis van 1973. Ook toen was er sprake van een olieschok. In korte tijd verdrievoudigde de olieprijs, gedurende de hele jaren zeventig werd olie 9 keer zo duur. Tegenwoordig verbruikt de wereld zes keer zo veel olie als in de jaren zeventig, maar toch is de wereldeconomie per saldo minder afhankelijk van olie. Wie kijkt naar de explosieve stijging van aardgasprijzen en elektriciteitsprijzen in Europa kan stellen dat het nu erger is dan in de jaren zeventig. Toch wordt vaak gesteld dat het nog lang niet zo erg is als in de jaren zeventig en dat het onwaarschijnlijk is dat de fouten van de vijftig jaar geleden zullen worden herhaald.

Volgens Niall Ferguson is het dit keer erger dan in de jaren zeventig.  Volgens hem lijken de fouten die centrale bankiers toen maakten sterk op de fouten die nu worden gemaakt. Inflatie werd gezien als tijdelijk en onvoldoende bestreden. Maar toen geen negatieve rentes en kwantitatieve verruiming, post Corona is de monetaire gekte toegeslagen. Verder wijst hij op de hogere spanningen op geopolitiek gebied. De huidige oorlog duurt veel langer dan de Arabisch-Israëlische oorlog van 1973. Toen was het in 19 dagen gedaan, nu zijn we alweer zes maanden verder na de inval van de Russen in een oorlog die al in 2014 begon.

Belangrijk verschil tussen toen en nu is dat productiviteitsgroei nu nog lager ligt, terwijl de wereldwijde schuldenberg sterk is gestegen. Ook demografisch staan we er veel slechter voor. In de jaren zeventig ging de babyboomgeneratie aan het werk. Tegelijkertijd gingen deze mensen sparen voor hun pensioen wat betekende dat ze weliswaar vijf dagen in de week productief waren, maar dat er al snel één dag in de week werd gewerkt voor het pensioen. Niet zo vreemd dat de inflatie dan gaat dalen. Nu gaat de babyboomgeneratie met pensioen. Dat betekent dat ze niet meer productief zijn, maar dankzij het goed gevulde spaarpotje wel vijf dagen in de week gaan consumeren, wat zorgt voor meer inflatie.

Sinds de Cubacrisis was er sprake van een voortdurende afname van de spanning tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten. De toenadering tot China heeft er uiteindelijk voor gezorgd dat de Sovjet-Unie alleen kwam te staan. Nu lopen de spanningen juist voortdurend op, al slaapwandelend neemt daardoor de kans op grotere ongelukken toe. Verder wijst Ferguson er op dat dergelijke geopolitieke schokken in clusters voorkomen, net als overigens schokken op de beurs. Financiële crisis en oorlogen vallen opmerkelijk vaak samen. De fout die mensen maken is dat ze in zo’n omgeving onvoldoende rekening houden met extreme uitkomsten, omdat ze vertrouwen op de relatieve stabiliteit van het nabije verleden.

In de jaren zeventig piekte ook de Gini-coëfficiënt. Niet eerder sinds de start van de industriële revolutie waren de inkomens zo gelijk verdeeld. Dat is sindsdien geleidelijk afgekomen en een steeds groter deel van de bevolking is niet meer in staat om een auto of een huis te kopen. Dat zorgt voor polarisatie, net als in de jaren zeventig. Maar in de jaren zeventig was er sprake van een levendige politiek, uiteindelijk werd de strijd gevoerd in het parlement. Nu zijn veel landen vooral een democratie in naam en is het contact tussen de politiek en de burger sterk verwaterd. Een democratie moet bovendien voortdurend worden verdedigd, maar nu lijken juist vele regeringsleiders erop uit om die te ontmantelen.

Belangrijk voor beleggers vandaag de dag is dat de kans groot is dat we in een andere omgeving zitten, een ander regime, weg van de veertig jaar met dalende rentes en voortdurend stijgende winsten, met Goudhaartje als het ultieme ideaal. De uitkomst hoeft overigens op termijn niet slechter te zijn, maar het betekent wel dat we niet te veel mogen vertrouwen op vuistregels die in die veertig jaar hebben gewerkt en dat we meer rekening moeten houden met extreme uitkomsten.

Via: Auréus