Kredietplafond komt in zicht

Sinds de Second Liberty Bond Act van 1917 zit er een wettelijk plafond aan de schulden die de Amerikaanse overheid kan aangaan. 

Daarvoor moest de uitgifte van elke obligatie door het Congres worden goedgekeurd. Sinds 1917 kan de Amerikaanse overheid obligaties uitgeven zonder verdere goedkeuring, maar wordt dit wel beperkt door het wettelijk vastgestelde kredietplafond. In de vorige eeuw is het kredietplafond ten minste 90 keer aangepast (altijd naar boven). Deze eeuw gaat het sneller. Onder Bush junior is het kredietplafond 7 keer verhoogd, onder Obama 11 keer. Trump schorstte het kredietplafond twee keer voor langere tijd en de staatsschuld steeg in de periode Trump van 19 biljoen naar 27 biljoen. Er is geen president voor Trump waaronder ook procentueel de schuld zo sterk steeg. Het kredietplafond is zo vaak door het Congres verhoogd, dat het niet meer dan een formaliteit lijkt. Meestal wordt wel gewacht tot het laatste moment, om er optimaal politiek voordeel uit te behalen. Daarom reageren financiële markten nauwelijks op de onderhandelingen over het kredietplafond. Dit keer zijn er wel wat complicaties. De kleine Republikeinse meerderheid in het Huis van Afgevaardigden eisen bezuinigingen in ruil voor de verhoging van het kredietplafond, juist op een moment dat de Amerikaanse economie duidelijk aan het vertragen is. Daarmee lijken de huidige onderhandelingen op die van 2011. In januari van dat jaar behaalden de Republikeinen een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden en legden ze een vergelijkbare eis op aan de regering Obama, onder druk van de Tea Party. Het resultaat was dat in de jaren daarna de Amerikaanse economische groei met een vol procentpunt werd gedrukt door het streven naar begrotingsevenwicht. In 2013 leidde dat uiteindelijk tot een crisis rondom het kredietplafond. Het plafond werd niet verhoogd zonder dat Obamacare zou worden afgeschaft. Dat zorgde dat jaar voor de meest volatiele periode op de beurs sinds 2008. Aandelen stonden onder druk en treasuries stegen. In die week verloor de Verenigde Staten ook hun AAA-kredietbeoordeling van Standard & Poor’s.

Het huidige kredietplafond staat op 31,4 biljoen dollar. Minister van financiën Janet Yellen gebruikt alle boekhoudkundige trucs om de schuld onder die limiet te houden. Daarom is het lastig te bepalen wanneer het plafond wordt bereikt. De meeste analisten rekenen op het derde kwartaal van 2023. Op het moment dat het plafond is bereikt, kunnen beleggers in Amerikaans staatspapier hun opbrengst van vrijvallende leningen niet meer herbeleggen in nieuwe leningen en in de rentecurve is het bereiken van het kredietplafond daardoor zichtbaar doordat de rente op deze vrijvallende obligaties iets hoger is dan op andere Amerikaanse staatsobligaties met een iets kortere of langere looptijd. Op dit moment is al enige terughoudendheid te zien in de belangstelling voor zesmaands T-bills. Beleggers stallen dat geld dan liever bij de Federal Reserve. Een ander effect van dat naderende plafond is dat de Amerikaanse overheid minder liquiditeit gaat aanhouden. Nu heeft de Amerikaanse overheid nog 471 miljard dollar in kas, vorig jaar op hetzelfde moment was dat 600 miljard dollar.

Complicerende factor is dat de Federal Reserve juist langlopende staatsobligaties aan het verkopen is in het kader van de kwantitatieve verkrapping. Elke maand krimpt de portefeuille van de Fed met 95 miljard dollar. Daardoor verdwijnt er liquiditeit uit het financiële systeem. De reserves bij de commerciële banken zijn al met zo’n 900 miljard dollar gedaald tot 3,1 biljoen dollar. Zodra het kredietplafond wordt verhoogd zullen er door de Amerikaanse overheid in korte tijd veel T-bills worden uitgegeven en dat gaat deels ten koste van de liquiditeit bij de commerciële banken. De enige manier om de liquiditeit bij de commerciële banken dan omhoog te krijgen is door een hogere rente te bieden op deposito’s dan beleggers kunnen realiseren bij geldmarktfondsen.

Ook is de Amerikaanse begroting bepaald nog niet in evenwicht. Het tekort op de begroting loopt weer op, wat betekent dat dit oplopende verschil gefinancierd moet worden met de uitgifte van nieuwe leningen. Dat komt dan boven op de reguliere herfinanciering van bestaande leningen.

In de praktijk speelt het buitenland een belangrijke rol bij het financieren van de Amerikaanse staatsschuld. Chinezen en Japanners zijn belangrijke kopers. Het risico bestaat dat die partijen minder scheutig zullen zijn dan in het verleden. Japanners kunnen een grote valutawinst binnenroeien. Verder heeft de Amerikaanse overheid de dollar ingezet als wapen tegen de Russen door de toegang tot Swift te verbieden en beslag te leggen op rekeningen, zelfs op rekeningen van de Russische centrale bank. Op een moment dat een centrale bank in tijden van nood niet meer bij haar reserves kan komen, hebben die reserves niet zo veel nut. Het dollar-aandeel in de reserves van centrale banken wereldwijd is sinds 2000 gedaald van 71 procent naar 60 procent. Door de kracht van de dollar is dat beeld enigszins vertekend in het voordeel van de dollar, maar er zijn steeds meer signalen dat centrale banken niet te veel afhankelijk willen zijn van de dollar en daaraan gekoppeld de willekeur van de Amerikaanse overheid. Ook de rijke Russen, de Arabische oliesjeiks en de Chinese miljardairs lopen in de toekomst risico dat zij niet meer bij hun geld (in dollars, euro etc) kunnen komen als gevolg van maatregelen van de Amerikaanse overheid.  Die partijen zijn daardoor minder gretig om de Amerikaanse staatsschuld te financieren. Maar de oplopende schuld moet wel gefinancierd worden. Daardoor bestaat de mogelijkheid dat de Fed later dit jaar moet stoppen met monetaire verkrapping om te zorgen voor voldoende liquiditeit in de markt voor Amerikaanse Treasuries, zelfs als dit ten koste gaat van het beleid om de inflatie onder controle te krijgen. Er is geen twijfel dat de Amerikaanse overheid valt onder de categorie ‘too big to fail’. Die extra liquiditeit die hiervan dan weer het gevolg is, is goed nieuws voor beleggers (althans op korte termijn).

Via: Auréus