Politieke invloed op de index

In de discussie over passief of actief beleggen werd in het verleden meestal weinig aandacht besteed aan de keuze van de index. 

Voor veel institutionele partijen vormden de indices van MSCI de standaard en waren alternatieve indices van FTSE en S&P vaak meer van hetzelfde. Maar de afgelopen jaren is er een wildgroei aan indices. Ook de politiek heeft ontdekt dat met indices, en de grote sommen geld met de daaraan gekoppelde indexbeleggers, politieke doelen zijn te bereiken. Zo zijn er verschillende duurzame indices ontstaan die passen bij dat beleid, van indices met impact tot en met zogenaamde Paris-aligned indices. Inmiddels zijn er ook diverse duurzame varianten van de bredere indices en omdat een kenmerk van duurzaam beleggen nu eenmaal is dat het elk jaar wat groener moet worden, nemen de verschillen tussen de duurzame index en de traditionele index toe. De keuzevrijheid van veel institutionele beleggers neemt tegelijkertijd af, nu zich moeten verantwoorden voor hun keuze voor een bepaalde index. Vooral bij institutionele beleggers die ook verantwoording moeten afleggen aan de maatschappij, wordt er dan al snel gekozen voor een duurzame index. Niemand wil de foute antwoorden geven als ze de microfoon van Zembla onder de neus krijgen.

De index wordt door de politiek ook als wapen ingezet. Na de Russische inval in de Oekraïne schrapten verschillende indexbouwers Russische aandelen uit de index en werd de status van ‘opkomende markt’ het land ontnomen. Voor passieve beleggers betekende dit dat er acuut een fors verlies moest worden genomen, want Russische aandelen werden mede door dit besluit gedecimeerd. Opeens waren indexbeleggers gedwongen verkopers geworden. Nu was Rusland een betrekkelijk klein land, ook binnen de opkomende markten-indices. Het uitsluiten van Chinese aandelen zou een veel grotere impact kunnen hebben. De relatie tussen China en de Verenigde Staten is zover bekoeld, dat een verhoging van het gewicht van Chinese aandelen door de Amerikaanse indexbouwers voorlopig politiek onhaalbaar is. De Amerikaanse overheid heeft diverse pensioenfondsen al verboden om in China te beleggen, dus die moeten voortaan in de wereldindex-ex-China gaan beleggen. Overigens ook ex-Iran en ex-Cuba. Nu heeft het communistische Cuba geen aandelenmarkt, maar de Iraanse beurs is de vijfde belangrijkste beurs in de regio. China is inmiddels op basis van koopkrachtpariteit de grootste economie ter wereld en heeft na de Verenigde Staten de grootste aandelenmarkt en ook de op één-na-grootste obligatiemarkt. Desondanks is het gewicht van China in de wereldindex slechts zo’n 5 procent. Dat komt omdat de indexbouwers maar 20 procent van de aan Shenzen en Shanghai genoteerde aandelen mee laten wegen in de index. In de afgelopen jaren heeft China er veel aan gedaan om dat gewicht in de index omhoog te krijgen. Via de Shanghai Hongkong connect en de Shenzen Hongkong connect is het nu relatief eenvoudig om in Chinese A-aandelen te investeren. Er zijn uitgebreide routeplannen door de indexbouwers gemaakt om het gewicht van China in diverse indices (aandelen en obligaties) omhoog te krijgen, maar de kansen op een verdere uitbreiding lijken door de huidige politieke situatie onhoudbaar. Binnenkort is er wel een ontmoeting tussen Biden en Xi, maar waarschijnlijk zal die niet over het gewicht van China in de wereldindex gaan.

Indexbouwers hebben ook een commercieel belang. Zo kan gesteld worden dat de financiële markten van Zuid-Korea en Taiwan (twee grote opkomende markten in de MSCI Emerging market index) dusdanig zijn ontwikkeld dat ze over zouden kunnen gaan naar de index van ontwikkelde landen. Alleen zijn de belangrijkste klanten van de indexbouwers tegen. Dat zijn de emerging market fondsen en die zien liever een zo breed mogelijk universum. Als die landen echter zouden overgaan naar de ontwikkelde markten index en China voor het volle gewicht zou meewegen dan is de emerging market index feitelijk een China+ index geworden.

Nu zitten veel beleggers sterk onderwogen China, ook ten opzichte van het relatief lage gewicht in de index. Drie maanden terug durfde iedereen er openlijk voor uit te komen dat ze nooit meer in China zouden beleggen. Ook werd het enigszins vreemde argument gebruikt dat de Chinese beurs per saldo lange tijd alleen maar zijwaarts had bewogen. Als dit een argument is dan zou men na de Tweede Wereldoorlog ook niet in Amerikaanse aandelen moeten stappen en was het begin jaren tachtig ook geen goed moment om in Nederlandse aandelen te stappen. Inmiddels staat de Chinese beurs 40 procent hoger dan drie maanden geleden. Ego-technisch is het dan een probleem om alsnog in China te stappen, hoewel een goede eigenschap van de beste beleggers is dat wanneer de omstandigheden veranderen ze ook van mening kunnen veranderen. Vooralsnog koopt men liever andere (indirecte) beleggingen die profiteren van China, zoals bijvoorbeeld de luxe-goederen producenten, mijnbouwaandelen, Europese aandelen of bijvoorbeeld koper.

Minder politiek zichtbaar is het gewicht van China in de obligatie-indices. De meest gehanteerde is de Bloomberg Barclays Global Agg (ooit de Lehman Agg). Daar is het gewicht van China circa 6 procent, maar ook dat is veel kleiner dan het daadwerkelijke gewicht. Wie aandelen en obligaties combineert in een gemengde portefeuille ziet nu een indexgewicht van circa 5 procent voor China, maar als de volledige marktkapitalisatie van China zou worden meegenomen dan zou een derde van zo’n portefeuille bestaan uit Chinese aandelen en obligaties. En dan is er nog niet eens sprake van een ‘overwogen’ positie. Voorlopig zullen de Verenigde Staten niet toestaan dat China zo’n groot gewicht in wereldindices krijgt.

Via: Auréus