2023: Het jaar van de Desinflatie

De Amerikaanse inflatiecijfers van afgelopen week zullen er voor zorgen dat de Federal Reserve op de volgende bijeenkomst van 1 en 2 november wederom de rente met 0,75 procent zal verhogen.

Dat is echter al verdisconteerd in de beurskoersen. De inflatie kwam over september uit op 0,39 procent op maandbasis. Dat was hoger dan de markt had verwacht (0,2 procent), maar waarschijnlijk de laatste maand dat dergelijke maandinflatiecijfers leiden tot hogere jaar-op-jaar cijfers. Verder rekende de markt dit keer, in tegenstelling tot de afgelopen keren, op een negatieve verrassing. De consensus rekende er op dat de beurs met 5 procent zou dalen als de inflatiecijfers hoger uit zouden komen dan verwacht. Als dan het daadwerkelijke cijfer wordt gepubliceerd, is het al snel bezit van de zaak, einde van het vermaak met als gevolg een spectaculaire reversal in één dag. Inflatiecijfers kunnen nu gaan dalen, in Europa vooral door dalende energieprijzen. De Verenigde Staten worden ook nog geholpen door een gunstige vergelijkingsbasis, dalende huizenprijzen, dalende prijzen voor tweedehands auto’s, dalende medische kosten en vooral de dalende liquiditeit. 2023 wordt daardoor waarschijnlijk het jaar van de desinflatie.

De volgende maanden is de vergelijkingsbasis veel gunstiger (zie in de grafiek de lage inflatiecijfers in juli, augustus en september een jaar geleden). In de laatste maanden van vorig jaar lag de inflatie op gemiddeld 0,7 procent op maandbasis. Dat betekent dat er een forse versnelling nodig is ten opzichte van de huidige 0,39 procent om tot een hoger inflatiecijfer te komen. In plaats van zo’n versnelling, zijn er eerder volop tekenen van een vertraging in de inflatiecijfers.

Een belangrijk onderdeel van de inflatiecijfers is de huizencomponent. Die valt in twee delen uiteen. Voor mensen met een koophuis wordt de Owners Equivalent Rent (OER) bepaald. Dat onderdeel is ongeveer een kwart van het totale inflatiemandje. Met behulp van een enquête wordt bepaald hoe veel huur een huiseigenaar zou willen betalen. Nu is er geen huiseigenaar die dit hoeft te betalen (de meeste huiseigenaren hebben hun rente voor dertig jaar vast staan op een rente lager dan 3 procent), maar het mag duidelijk zijn dat rente een sterke invloed heeft op dit onderdeel. Die 30-jaars hypotheekrente is gestegen van een dieptepunt van 2,7 procent naar nu 6,92 procent. Het mag duidelijk zijn dat de huizenprijs in de Verenigde Staten maar één kan op kan en dat is omlaag. Stijgende huizenprijzen en stijgende rentes winnen het in dit geval eenvoudig van stijgende lonen.

Als mensen niet kunnen kopen, gaan ze huren. Daardoor stegen de huren dit jaar, maar afgelopen maand niet meer. In maart van dit jaar stegen de huren nog met 18 procent. In september was daar nog 9 procent van over, voor het eerst dit jaar minder dan 10 procent. Dat heeft ook te maken met het einde van de pandemie. Tijdens de pandemie was er veel vraag naar huurhuizen in de buitenwijken of op het platteland. Die vraag ebt nu weg. Bovendien is er meer aanbod van huurhuizen, onder andere van huiseigenaren die hun huis met een recordlage rente hebben gefinancierd en besluiten om maar te gaan verhuren in plaats van de te verkopen. Het duurt enige tijd voordat een lagere OER en lagere huurprijzen zichtbaar zijn in de inflatiecijfers, maar nu de Fed niet meer vooruitkijkt en zich alleen wil baseren op de daadwerkelijke data is het eigenlijk voor de markt veel eenvoudiger geworden om de reactie van de Fed in de toekomst te voorspellen.

De tegenvaller in de inflatiecijfers over september zat in de dienstencomponent (waaronder dus de huizenprijscomponent). Verder is hier waarschijnlijk sprake van een pandemische verstoring. Vooral het inhaaleffect van huwelijken, verjaardagen en andere feestjes die tijdens de pandemie geen doorgang konden vinden, lijkt veel groter dan verwacht. Hotelprijzen stijgen sterk in verschillende steden wordt gesproken van de grootste opleving ooit. Dit effect zal volgend jaar geleidelijk wegebben.

In de komende maanden zullen er meer meevallers volgen in bijvoorbeeld de prijzen voor tweedehandsauto’s. Begin dit jaar kwam nog een vol procentpunt inflatie voor rekening van de stijgende prijs van tweedehandsauto’s, maar inmiddels dalen die prijzen weer net zo hard als ze stegen. Dat betekent dus een deflatiebijdrage van een procent. Verder stegen medische kosten sterk in de afgelopen twaalf maanden, maar volgens de laatste indicaties dalen nu ook daar de prijzen. Daardoor is het mogelijk dat de kerninflatie (core PCE) over twaalf maanden beneden de 3 procent uitkomt. Over het algemeen wordt een kerninflatie beneden de 3 procent wel gezien als een punt waarop de Fed duidelijk gas zou terugnemen.

Op driemaands of zesmaands basis komt de Amerikaanse kerninflatie volgend jaar augustus waarschijnlijk al beneden de 2,5 procent uit. Zeker vanaf februari volgend jaar (een jaar na de Russische inval in Oekraïne) kan ook het headline inflatiecijfer sterk dalen door een gunstige vergelijkingsbasis.

Lagere inflatiecijfers volgend jaar zeggen niets over hogere inflatiecijfers in de komende jaren. In de vrije markteconomie is het normaal dat prijzen voortdurend dalen, maar verstoringen in vraag en/of aanbod in de komende jaren door structurele factoren als deglobalisering, het aan banden leggen van Big Tech, de vergrijzing en de energietransitie zorgen voor meer inflatie in de komende jaren. En voor de aanhangers van Milton Friedman (inflation is everywhere and always a monetary phenomenon), de wereldwijde liquiditeit is duidelijk krimpende, maar onderschat niet de invloed van het Keynesiaanse virus, ook op centrale bankiers. We leven in een tijd dat elke probleem in de maatschappij moet worden opgelost door er veel geld naar toe te gooien. Het resultaat is dat de gemiddelde werknemer niets extra kan verdienen als er meer wordt gewerkt of dat een uitkering aantrekkelijker oogt dan loondienst. Kolencentrales ontvangen meer geld voor het niet stoken, dan dat ze meer elektriciteit zouden produceren. De Moderne Monetaire Theorie (MMT of Magic Money Tree) is bepaald nog niet dood en zal na 2023 zorgen voor nog veel meer inflatie. Centrale banken zullen maar al te graag victorie willen kraaien als op korte termijn hun doelstellingen in zicht komen. En financiële markten kunnen niet anders dan reageren, maar die lopen in tegenstelling tot de Fed wel zes maanden vooruit op de ontwikkelingen.

Via: Auréus