Truss als de nieuwe Thatcher

Begrijpt ze het wel allemaal, of gaat ze falen?

Het Britse pond daalde afgelopen week naar het laagste niveau tegen de dollar sinds 1985 en de vijfjaarsrente steeg in één dag met 50 basispunten. Aanleiding was een pakket van 45 miljard pond aan belastingverlagingen, het grootste pakket in 50 jaar tijd. Door de daling van het Britse pond is de economie van Groot-Brittannië inmiddels kleiner dan die van oud-kolonie India. In de reactie van de financiële markten begint Groot-Brittanië ook steeds meer op een opkomende markt te lijken, al is er eerder sprake van een ‘submerging’ market dan een ‘emerging’ market. Kwasi Kwarteng, de nieuwe minister van financiën en de nieuwe premier Liz Truss zetten in op belastingverlagingen en deregulering met als doel de groei van de Britse economie omhoog te krijgen. Om alles te bekostigen wil Kwarteng tientallen miljarden extra lenen. Wat dat betreft is het ongelukkig dat de tweejaarsrente in het VK in een jaar tijd is gestegen van 0,4 naar 4,0 procent. Bovendien frustreert het plan ook de inspanningen van de Bank of England om de inflatie onder controle te krijgen.

Het pakket maatregelen heeft ook als doel om wat te doen aan de hoge energieprijzen. In het VK komt er nu een plafond van 2.500 pond per huishouden en ook bedrijven krijgen soortgelijke steun. De hoogste schijf van de inkomstenbelasting (vanaf 50.750 pond) gaat van 45 naar 40 procent en het laagste tarief gaan van 20 naar 19 procent. Het pakket gaat verder dan de maatregelen van Nigel Lawson, de evenknie van Kwarteng, onder premier Margaret Thatcher. Zo wordt de stamp duty land tax op huizen afgeschaft of verlaagd, waarvan eerste huizenkopers tot 625.000 pond  profiteren. Ook worden de belastingen op dividenden verlaagd. Verder verdwijnt het plafond op bonussen in de City. Dat was afgekapt op twee keer het salaris onder druk van de Europese Unie en wordt nu weer vrijgelaten. Volgens Kwarteng is het belangrijk dat banen in de financiële sector terugkeren naar Londen en dat bankiers belasting betalen in Londen en niet in Parijs, Frankfurt of New York.  In de afgelopen jaren zijn de vaste salarissen in Londen overigens sterk gestegen als gevolg van het bonusplafond. Veel bankiers reageerden instemmend op de aangekondigde maatregelen. Waarschijnlijk zal de totale Britse belastingopbrengst door deze maatregel fors stijgen. De belasting voor ondernemers blijft staan op 19 procent, het laagste niveau in de G20.

Kwarteng zet vol in op de City van Londen als groeimotor voor de Britse economie. Boven op de belastingmaatregelen komen er 38 speciale economische zones met specifieke belastingverlagingen en vergaande liberalisering. Ondertussen lijkt Liz Truss haar radicale beloftes tijdens haar campagne voor de Conservatieven in te lossen. Door Truss komen er meer diplomatieke conflicten met Europa, is het VK strijdvaardig richting China, krijgt het Schotse nationalisme een impuls en zal de relatie met de VS verslechteren omdat zij het EU-protocol tussen Noord-Ierland en de Ierse republiek niet accepteert. Naast de belastingverlagingen, de deregulering, gaan ook de defensie-uitgaven omhoog met 1 procent van het BBP. Daardoor loopt het begrotingstekort op. Ondertussen wijt ze de oplopende inflatie aan incompetentie van de Britse centrale bank.

Inflatie is een symptoom van te veel geld dat op zoek is naar te weinig goederen en diensten. Dat kan niet worden opgelost door het besteedbaar inkomen van de Britten te verbeteren. Toch staat Truss daar niet helemaal alleen in. Het is opvallend in hoeverre energie wordt gesubsidieerd in Europa. Ondertussen is Kwarteng de eerste Britse minister van financiën met een Phd in de economie. De vraag is of de onorthodoxe aanpak van Truss  en Kwarteng om stagflatie aan te pakken gaat werken. Gewone macro-economen kunnen de combinatie van een recessie met inflatie (stagflatie) niet goed verklaren. De maatregelen van Truss zijn er op gericht om de inflatie aan te pakken door een plafond in de energieprijzen, meer maatregelen tegen vakbonden en stakingen en druk uitoefenen op de centrale bank om te verkrappen. Tegelijkertijd nemen ze dus veel maatregelen om de groei aan te zwengelen, maar zij haalt daarbij in tegenstelling tot Thatcher wel een pakket Keynesiaanse maatregelen van stal. Net zoals bij Thatcher, Trump en Reagan verklaren ook veel economen nu Truss voor gek, maar als haar plan slaagt, dan gaat zij de geschiedenis als de enige succesvolle premier van de Conservatieven naast Margaret Thatcher.

Via: Auréus