Gevoeligheid grondstoffen voor recessie

Wat is het gevolg voor grondstofprijzen, in de huidige situatie?

De plotselinge obsessie met een recessie lijkt er voor te zorgen dat ook grondstoffen onder druk komen, al is het ook hier veel meer een reactie op een lange, vrijwel onafgebroken periode van stijgende prijzen. Overigens blijkt in het verleden dat een recessie niet zo veel invloed heeft op de ontwikkeling van grondstoffenprijzen.

De belangrijkste grondstof in vrijwel elk grondstoffenmandje is energie. Hier speelt de oorlog in Oekraïne en met name de sancties een grote rol. Op dit moment is de G7 bezig met een plan om een prijsplafond te creëren voor Russische olie, iets wat al bij voorbaat gedoemd is om te mislukken. De Westerse landen willen wel de Russische olie, maar willen niet dat de overwinsten naar Rusland gaan. De reden voor zo’n plan is dat de wereld simpelweg niet zonder Russische olie kan. Uiteraard zijn er onderhandelingen met Iran en Venezuela, maar het is maar de vraag of daar op korte termijn successen kunnen worden behaald. Opec heeft moeite met leveren (8 van de 10 grootste OPEC-landen halen hun doelstelling nu al niet). Wat wel van belang is voor de olieprijs is wat dat marginale verkoper en de marginale koper doen. De laatste jaren zijn dit Rusland en China. Na de inval in de Krim in 2014 dreigde ook een Westerse energieboycot. Rusland zocht naar alternatieven buiten West-Europa om zaken mee te doen. China lag voor de hand. China is de marginale koper van olie in de wereld. Door de inval in de Krim kon China de voorwaarden dicteren. Uiteindelijk kwam er een deal uit de bus waardoor China substantiële hoeveelheden energie van Rusland kon kopen op de helft van de marktprijzen. De markt kon niet anders dan volgen en de olieprijs daalde toen van boven de 100 dollar per vat tot 50 dollar. Dit jaar koopt China nog meer energie van Rusland, maar nu tegen een gemiddelde prijs van 93 dollar per vat, 17 dollar goedkoper dan de vergelijkbare olie uit Saoedi-Arabië kost en wederom lijkt de markt te volgen. Het gaat om ongeveer 2 miljoen vaten per dag voor voornamelijk Chinese staatsraffinaderijen. De pijpleidingen vanuit Rusland richting China draaien op maximale capaciteit.

Nu is die Russische olie onvoldoende om het tekort aan olie op te heffen. De vraag naar olie in de Verenigde Staten neemt in de zomer toe en het lijkt er op dat er een stevig orkaanseizoen zit aan te komen waardoor dit jaar diverse raffinaderijen in het Zuiden langere tijd moeten sluiten. De voorraden zijn historisch laag en met het opengaan van de Chinese economie en de onverwacht grote vraag naar vliegreizen wereldwijd zal er dit jaar voor het eerst in de geschiedenis een tekort zijn aan olie. Dat tekort kan worden opgelost door vraaguitval. Nu is de olieprijs lager dan de prijs aan de pomp. Dat komt doordat er in de afgelopen jaren niet alleen onvoldoende geïnvesteerd is in nieuwe productie, maar ook in raffinagecapaciteit. Daardoor zijn daar de raffinagemarges extreem hoog op dit moment, overigens zonder dat dit wordt gezien als een prikkel om meer capaciteit bij te bouwen. Goed nieuws voor de geintegreerde oliemaatschappijen met veel raffinagecapaciteit. Verder zijn de aardgasprijzen in Europa volledig losgezongen van de olieprijzen. Als aardgas zou worden uitgedrukt in olie-equivalenten dat zitten we nu ver boven de 600 dollar per vat. Het ligt voor de hand dat vraaguitval daarvan het gevolg is, al helpt het dan niet dat overheden dit dure gas gaan subsidiëren.

Met de stijgende olieprijzen zijn ook de prijzen van energie-aandelen gestegen. Ondanks die gestegen prijzen, blijft de waardering achter bij de gestegen olieprijzen. Een mandje van deze bedrijven uit de Verenigde Staten is gewaardeerd alsof de olieprijs op 63 dollar per vat zou staan. Daarmee is de kwetsbaarheid van olieaandelen voor de olieprijs veel minder groot dan wellicht zou worden verwacht. Ook op bijvoorbeeld 90 dollar per vat is dit nog altijd een uitstekende omgeving voor oliemaatschappijen. Deze aandelen hebben een stevige korting ten opzichte van het beursgemiddelde.

Het blijft opmerkelijk dat oliemaatschappijen ondanks die hogere olieprijzen niet meer investeren. Het betekent dat het aanbod meerdere jaren achter zal blijven bij de vraag, zelfs als de energietransitie op volle kracht wordt ingezet. Het feit dat olieprijzen dalen en dat economen een recessie voorspellen, maakt het probleem alleen maar groter.

Energie is een belangrijke inputfactor bij veel andere grondstoffen. Zo worden steeds meer aluminiumsmelters tijdelijk stilgelegd vanwege de hoge energieprijzen. Vooral Europa kan met de huidige energieprijzen niet meer concurreren met de rest van de wereld, maar ook in de Verenigde Staten worden aluminiumsmelters stilgelegd.

Wat verder opvalt is dat lithiumprijzen sterk zijn gestegen. De reden is dat er simpelweg onvoldoende lithiumproductie is dit decennium om de doelstellingen van de energietransitie te realiseren. Dat geldt ook voor andere metalen die belangrijk zijn voor de energietransitie zoals nikkel, kobalt en tin. Net als in de olie-industrie is er ook in de mijnbouw jarenlang onvoldoende geïnvesteerd op de capaciteit op peil te houden.

Koper heeft een sterke relatie met de economie, maar is ook een metaal dat essentieel is voor de energietransitie. Op het moment dat er sprake is van een recessie, daalt de vraag naar koper. Nu is dat voor een belangrijk deel bouwgerelateerd. Door de sterke stijging van de Amerikaanse hypotheekrente vertraagt daar de bouwmarkt. In China zijn huizen volgens Xi om in te wonen en niet om mee te speculeren. Het resultaat is dat ook in China er minder wordt gebouwd dan voorheen. Tegelijkertijd is de voorraad huizen wereldwijd laag en is er ook veel koper vereist voor de infrastructuur. Koper is er in principe voldoende op de wereld, alleen voornamelijk in erts met een relatief laag percentage koper. Er wordt aan gewerkt om ook dit laagwaardige erts economisch rendabel te maken, maar dit is een kwestie van jaren. Hetzelfde geldt ook voor het winnen van metalen via zogenaamde mangaanknollen, het zal nog wel even duren voordat ook hier de noodzakelijke schaal is bereikt.

De energietransitie is feitelijk een transitie van fossiele brandstoffen naar metalen. In principe kunnen al die metalen worden hergebruikt, maar voordat we zover zijn zal er eerst veel extra moeten worden geproduceerd. Het lijkt er op dat er onvoldoende metaal is om de doelstellingen van de energietransitie te realiseren.

Een derde segment binnen grondstoffen zijn agrarische grondstoffen. Een belangrijke component voor de kostprijs is ook hier energie. Energie in de vorm van dure diesel en dure kunstmest (voor 80 procent bestaat dat uit energie). Die hoge inputprijzen hebben er voor gezorgd dat verschillende boeren minder zijn gaan produceren. Ze laten akkers braak liggen vanwege het risico dat al die kosten uiteindelijk niet goedgemaakt worden door een hogere opbrengst. Een compliceren de factor is het La-Nina fenomeen.In de afgelopen jaren zorgde dit er vooral voor dat de neerslag op verkeerde plaatsen viel en er is nog altijd een relatief grote kansen dat ook in de tweede helft van dit jaar dit fenomeen het weer wereldwijd zal gaan beïnvloeden. Verder worden er ook nu weer recordhittes gerapporteerd in verschillende delen van de wereld, niet goed voor de productie. Ook het gebruik van bijvoorbeeld ethanol (gemaakt uit mais en suiker) om bij te mengen in bijvoorbeeld benzine is populair als gevolg van de hoge olieprijs.

Grondstoffen staan nog altijd aan het begin van een langjarige supercyclus. Er is jarenlang onvoldoende geïnvesteerd in capaciteit, de input-kosten stijgen en de vraag zal de komende tien jaar verdubbelen als gevolg van de groeiende middenklasse en de bijbehoren de consumptie. Daarbovenop speelt de energietransitie die feitelijk een transitie is van fossiele brandstoffen naar metalen. Dan nog worden olie en gas niet alleen gebruikt voor het opwekken van energie, maar een groeiend deel gaat naar de industrie voor tal van verschillende producten. Aandelen van grondstoffenbedrijven zijn een aantrekkelijk alternatief voor grondstoffen. Die aandelen zijn historisch gezien nog altijd extreem goedkoop (korting van 60 procent op de bredere markt) en zijn feitelijk gewaardeerd op veel lagere grondstoffenprijzen. Op dit moment is het aantrekkelijker om te beleggen in deze aandelen dan in de grondstoffen zelf.

Via: Auréus