Xi Jinping als de Grote Roerganger

Op 16 oktober start in China het 20e congres van de communistische partij. Xi krijgt een derde termijn als secretaris generaal en blijft hoofd van het Chinese volksleger. Maar zijn wij daar wel blij mee?

Financiële markten hadden liever niet gezien dat zoveel macht bij één persoon komt te liggen, maar dat China na Mao weer een alleenheerser heeft, is een voldongen feit. Xi staat nu 10 jaar aan het roer. De meeste autoritaire leiders beginnen dan al af te takelen. Doordat ook Xi zich heeft omringd met jaknikkers zal hij meer geïsoleerd raken. Niemand zal hem nog de harde waarheid voorhouden en mogelijk zal hij daardoor zelfs paranoïde gedrag gaan vertonen. Dan is de kans dat slecht beleid te lang wordt doorgezet het gevolg. Neem het zero-covid-beleid. Er is inmiddels zoveel onvrede onder de bevolking over dit beleid dat het een gevaar is geworden voor de populariteit van Xi. Het is duidelijk dat er een ander beleid op komst is, dat had veel eerder gekunt. Tijdens de recente oktoberparade op het plein van de Hemelse vrede waren er geen mondkapjes en in Hongkong zijn de maatregelen tegen corona vergaand versoepeld. Als er in Hongkong in de komende weken geen mensen overlijden aan corona, zal die versoepeling ook voor de rest van China gaan gelden. De impact op de economie is groot. Chinezen zullen dan zelfs weer gaan reizen, terug van weggeweest in Amsterdam en op de dijk in Volendam.

Xi heeft drie doelen. Hij wil aan de macht blijven, hij wil de Marxistisch-Leninistische staat versterken en hij wil dat China meer invloed krijgt in de wereld. Dat eerste is gelukt, het tweede is onderhanden werk en voor wat betreft het laatste zijn er nog de nodige valkuilen. Ondertussen is Xi bezig om de economie te transformeren van het typisch Aziatische groeimodel (consumptie onderdrukken en volop investeren) naar een meer op binnenlandse consumptie leunend model.  China moet een olijfvormige inkomensverdeling krijgen: weinig armen en rijken, maar wel een grote middenklasse. Dat zorgt voor stabiliteit. Mensen die wat te verliezen hebben, beginnen immers geen opstand. Nu sparen de Chinezen nog te veel. Die besparingen (meer dan 40 procent van het BBP) worden gebruikt om te investeren, maar waar de toegevoegde waarde van die investeringen aanvankelijk nog hoog was, liggen er nu soms drie hogesnelheidslijnen naast elkaar. Nog meer investeren, zorgt niet automatisch voor meer economische groei. Het rendement op het geïnvesteerde vermogen daalt dus en daarmee neemt het risico toe dat schulden niet kunnen worden terugbetaald. De consumptie moet omhoog, maar daar wist Xi dat hij op tegenstand kon rekenen. Ook in de Xi-dynastie is de keizer ver en zijn de bergen hoog. Corruptie is door Xi hardhandig aangepakt. Verder heeft hij ook veel gedaan aan milieubeleid, waarbij het uiteraard hielp dat ook de leden van de partij werden geconfronteerd met de vervuilde lucht. Xi is er van overtuigd dat het marxistische model superieur is voor wat betreft de energietransitie aan het kapitalistische model. Daarmee ontstaat er eigenlijk een soort wapenwedloop met het kapitalisme wie het eerst er in slaagt om per saldo geen CO2 meer uit te stoten.

Naast het zero-covid-beleid is er ook nog het probleem in de Chinese huizenmarkt. Beide problemen zijn door Peking veroorzaakt en daarmee oplosbaar. Op zich is het zinvol dat Xi er voor gekozen heeft om de projectontwikkelaars aan te pakken. Zijn stelling is dat huizen er zijn om in te wonen, niet om mee te speculeren. Een groot deel van het spaargeld van de Chinezen ging vastzitten in een huis. Dure huizen dragen er aan bij dat Chinezen ondanks de afschaffing van de één-kind-politiek vasthouden aan maximaal één kind. De opleiding van het kind is duur en de huwelijkskansen stijgen bij de aanwezigheid van een huis. Door er in de huizenmarkt voor te kiezen om de markt het werk te laten doen, heeft Xi meteen het moral hazard probleem geadresseerd. Alleen was de huizenmarkt verantwoordelijk voor een belangrijk deel van de economische groei. Nu moeten er maatregelen worden getroffen om de huizenmarkt vlot te trekken. Dat kan relatief eenvoudig met overheidsgaranties. Verder moet worden voorkomen dat Chinezen te veel sparen. Dat doen ze omdat in de communistische heilstaat er nog niet gezorgd is voor een sociaal vangnet. Pensioen, zorg, onderwijs, het moet grotendeels zelf worden betaald. Door hierin te investeren zorgt de Chinese overheid voor een beter opgeleide en productieve bevolking en creëert tegelijkertijd ruimte voor meer consumptie. Uiteraard zullen Chinezen nog wel blijven sparen (al was het maar voor hun pensioen), maar de kans is groot dat ze hun geld niet meer in huizen stappen, maar mogelijk wel in de aandelenmarkt.

Op het twintigste partijcongres zal er verder aandacht uitgaan naar de nieuwe leden van het politbureau. Daar zit mogelijk de nieuwe leider in 2027 tussen. Als die er niet zijn dat wordt Xi net als Mao baas voor het leven. Verder is het niet eerder voorgekomen dat een vrouw kon doorstoten tot het hoogste orgaan van de communistische partij. Dat zal waarschijnlijk nu ook niet veranderen. In het politbureau zit nu 1 vrouw, maar die is 72 en gaat met pensioen.  Vorige week gingen er geruchten van een coup over het internet, maar Xi en Li Keqiang lieten zien dat de Chinese top nog altijd is verenigd.  Zodra de twee hordes (zero-covid en huizenmarkt) uit de weg zijn, zal er meer oog zijn voor de goede fundamenten (aantrekkende groei, meer liquiditeit en lage  waardering).

Via: Auréus