Chinese consolidatie van de macht

Xi Jinping is officieel benoemd voor een derde termijn als leider van de communistische partij. De benoemingen in het politbureau laten zien dat Xi uitsluitend loyalisten naar voren heeft geschoven.

Opvallend was de georkestreerde verwijdering van zijn voorganger Hu Jintao (inmiddels is de officiële verklaring van de partij dat hij zich onwel voelde) en van zijn rivaal Li Keqiang. Die laatste werd samen met Liu He en Wang Yang niet herbenoemd in het permanente comité dat nu alleen bestaat uit mensen die ooit eerder ergens door Xi zijn benoemd. Bovendien zit er gezien de leeftijd geen logische opvolger van Xi tussen. Daarmee consolideert Xi zijn greep op de macht.

In China worden elke vijf jaar partijcongressen gehouden. In zo’n congres worden nieuwe mensen benoemd (of bestaande herbenoemd). Het hoogtepunt is de presentatie van het permanente comité van het politbureau dat uit zeven leden bestaat. Xi loopt dan over het rode tapijt, in rangorde gevolgd door de leden van het in totaal uit zeven personen bestaande permanente comité.  Vier daarvan zijn nieuw. Naast Xi blijven corruptiebestrijder Zhao Leji en ideoloog Wang Huning in het permanente comité zitten. De vier nieuwe leden zijn Li Qiang, nu partijleider in Shanghai, iemand die vroeger ook al samenwerkte met Xi, Cai Qi, de partijleider in Peking, Ding Xuexiang en Li Xi. Pas in maart wordt bekend wie van het permanente comité de opvolger zal zijn van Li Keqiang. Verder zijn alle leden van het permanente comité te oud om de positie van Xi over vijf jaar over te nemen. Xi zet er dus op in om minimaal tien jaar aan het roer te blijven.

Sinds Mao heeft nooit één persoon in China zo veel macht gekregen. De benoemingen laten zien dat loyaliteit belangrijker is dan populariteit. Li Qiang is na de lockdowns in Shanghai niet populairder geworden, maar dat weerhoudt Xi er niet van hem te benoemen. Van het 24 leden tellende politbureau werden 12 nieuwe mensen benoemd, allemaal volgers van Xi. Daarmee is de officiële lijn van Deng Xiaoping – die er bewust voor koos om de macht over meerdere personen te verdelen – voorlopig verlaten. Feitelijk is Xi nu keizer van China. In een land dat voor het overgrote deel van de afgelopen 5000 jaar een keizerrijk was, zijn de verlichte despoten waarschijnlijk op één hand te tellen. Statistisch zit het Xi wat dat betreft niet mee.

Het sociale contract van de Chinezen met de overheid bestaat er uit dat zo lang de bevolking rijk kan worden ze zullen accepteren dat ze geen privacy en andere vrijheden hebben. Dat betekent dat in een zware recessie de positie van de keizer onder druk kan komen.  Verder heeft Xi zich in de afgelopen dagen opvallend sterk uitgelaten over de positie van Taiwan dan vooraf werd verwacht. China kan Taiwan eenvoudig vernietigen, maar waarschijnlijk niet bezetten. De Russische inval in de Oekraïne laat zien dat bezetten nog niet zo eenvoudig is. Het Chinese leger heeft die capaciteit niet en de herbenoeming van Xi verandert daar niets aan. 

Ook is er niets gezegd over het zero-covid-beleid. Na de oktoberparade op het plein van de Hemelse vrede en de vrijere regels in Hongkong, was verwacht dat er een versoepeling van dat beleid zou komen. Die laat nu langer op zich wachten, mogelijk ook doordat blijkt dat de laatste Omicron-varianten wel degelijk slachtoffers blijken te eisen onder de niet-gevaccineerden. Hoewel er inmiddels zeven vaccins beschikbaar zijn in China, blijven veel Chinezen geloven in traditionele Chinese geneeskunst. Dat beleid blijft dus veel langer de groei drukken, een duidelijke teleurstelling vergeleken met de hoop op verbetering voor het congres.

Daarnaast is er nog het probleem op de vastgoedmarkt. Beide problemen zijn oplosbaar door de Chinese overheid, maar op het congres ging het nauwelijks over de economie. Dat moet volgen in maart volgend jaar. Het grootste risico op termijn is dat Xi zich zal omringen met jaknikkers en dat daarmee de kwaliteit van zijn besluiten worden ondermijnd. Verder was natuurlijk al bekend dat Xi de absolute macht zou krijgen, alleen de mate waarin gaat verder dan vooraf werd verwacht. Het aansturen van China wordt nu gedaan door één man in plaats van een comité, maar feitelijk was dit al in de koersen verdisconteerd. De reactie van de markten op deze ontwikkeling ging meer over het ontbreken van de versoepeling van het zero-covid-beleid. Beleggers reageren nu met een zero-China-beleid. De reactie van de markt doet vermoeden of het Chinese volksleger morgen Taiwan zal binnenvallen en dat is uiteraard niet het geval. 

Via: Auréus