De kleren van de keizer

Tijdens de Grote Recessie van 2008 en 2009 kon een wereldwijde recessie worden voorkomen doordat in China de geldkraan wijd open werd gezet.

Veel politici in West-Europa en de Verenigde Staten keken met enige jaloezie naar China. Dat land was namelijk wel in staat om in het geval van grote calamiteiten de juiste maatregelen te treffen. Dit keer lijken de rollen omgekeerd. De krimp van de Chinese economie afgelopen kwartaal wordt veroorzaakt door problemen die Peking zelf heeft gecreëerd en daarmee oplosbaar zijn. Blijkbaar durft niemand te zeggen dat de keizer geen kleren aan heeft, want een versoepeling voorafgaand aan het congres van de communistische partij dat start op 16 oktober zit er niet in.

Op dat congres wordt Xi Jinping voor een derde termijn benoemd. Mogelijk wordt hij zelfs voorzitter van de communistische partij. De eerste voorzitter was Chen Duxiu. Samen met Li Dazhao richtte hij de communistisch partij op in 1921. Mao Zedong was daarbij aanwezig al was de stille kracht achter de oprichting van de Chinese communistische partij de Rotterdammer Henk Sneevliet. Als lid van de Comintern was hij er op uitgestuurd om het communisme te verspreiden. Sneevliet stuurde daarna aan op samenwerking met de Kwomintang, maar dat mislukte hopeloos. Als dat wel wat gelukt was Taiwan nu geen afvallige provincie. Maar dit terzijde. De laatste voorzitter (voor het leven) was Mao Zedong, wiens portret nog altijd uitkijkt over het plein van de Hemelse Vrede. Als Xi voorzitter wordt, staat dat symbolisch voor zijn macht die hij op dit moment bezit. Feitelijk verschilt de macht van de communistische partij niet zoveel van het keizerlijke bestuursmodel in China, het land waar de bergen hoog is en de keizer ver.

Het kader van de communistische partij in China wordt getraind in Yan’an. Het lijkt deels op een MBA, deels op een bijbelstudie. De scholing is er niet alleen om het groepsgevoel te versterken, er wordt wel degelijk ook onderwezen in de lessen van Marx. In de leer van Marx is inflatie in staat om maatschappelijke omwentelingen te veroorzaken en dat  moet nu tegen elke prijs worden voorkomen. Op inflatiegebied is de Chinese centrale bank dan ook vergelijkbaar met de Bundesbank van weleer. De partij moet aan de macht blijven en volgens Xi kan dat alleen als er een grote brede middenklasse ontstaat in China. Zo min mogelijk rijken, zo min mogelijk armen, maar een olijfvormige verdeling van de welvaart. Verder ziet Xi de klimaatdoelstellingen als een wapenwedloop met het kapitalisme. Volgens Xi is het Chinese systeem sneller in staat om de doelstellingen te bereiken dan West-Europa en de Verenigde Staten. Tot slot is Xi, nog meer dan de leiders voor hem een nationalist en dat is ook een belangrijke basis van de communistische partij. Honderd jaar geleden was het land verdeeld door westerse concessies en zaten de Japanners in Mantsjoerije.  Ook aan die verdeeldheid moest een einde komen. Nationale integriteit staan nog altijd hoog in het Chinese communistische vaandel.

Er zijn twee beleidsterreinen waarin recente besluiten van Peking een grote negatieve impact hebben op de economie. In de eerste plaats is dat het Covid-beleid, uiteraard gebaseerd op de succesvolle bestrijding ten tijde van de Sars-uitbraak in 2004. Dit zogenaamde zero-covid-beleid vertrouwt niet op vaccinaties, maar veel meer op lockdowns. Er zijn wel vaccins ontwikkeld, maar niet iedereen is gevaccineerd, laat staat dat mensen een booster hebben ontvangen. Complicerende factor is dat China vertrouwt op eigen vaccins en dat die minder goed zijn dan de mRna-vaccins van buiten China. Dit zero-covid-beleid roept steeds meer weerstand op onder de bevolking en dat betekent dat waarschijnlijk na 16 oktober het beleid nog verder worden versoepeld. Uiteraard is dit niet zeker, maar naast hun lange termijn Confucianistische strategische visies zijn Chinese leiders van tijd tot tijd opvallend pragmatisch.

Het andere beleidsterrein dat de economische groei hindert, is de omvangrijke vastgoedmarkt. Hoewel het uitgangspunt dat Peking woningen betaalbaar wil houden prima is, zorgt de aanpak van projectontwikkelaars er voor dat de vastgoedmarkt op slot zit. In China moet de aankoopsom tijdens de bouw worden voldaan, maar omdat burgers er geen vertrouwen in hebben dat het huis wordt afgebouwd zijn velen gestopt met betalen. Dat is simpel op te lossen met een garantstelling door de overheid. Iets wat nu al mondjesmaat gebeurt, maar nog verder moet worden uitgewerkt, ook na het congres van 16 oktober.

Fundamenteel staan in China alle seinen op groen. De economie groeit, de centrale bank versoepelt het beleid en de waardering is laag. In 2008/2009 zorgde China er met een forse fiscale impuls voor dat een wereldrecessie kon worden voorkomen. Toen groeide de Chinese economie met circa 10 procent jaar op jaar. Volgend jaar zal de groei waarschijnlijk op de helft uitkomen en toch betekent dit een grotere bijdrage aan de wereldeconomie. De Chinese economie was in 2008 namelijk 4,5 biljoen dollar groot en is nu 17,7 biljoen dollar. De wereldeconomie is sinds 2008 met ongeveer 30 procent gegroeid. Een groei van 5 procent nu betekent dus een veel hogere bijdrage dan de 10 procent in 2008.

Via: Auréus