FTX is niet Web 3.0

De implosie van FTX lijkt het einde van de cryptovaluta in te luiden, maar de realiteit is dat er wellicht veel is fout gegaan bij FTX, maar dat dit juist weinig te maken heeft met de onderliggende technologie. 

FTX was een traditioneel gecentraliseerd bedrijf dat handelde in cryptovaluta en werd getroffen een gebrek aan liquide onderpand waarbij een gerelateerd hedgefund (Alameda) een rol speelde. Inmiddels is de herstructureringsexpert John Ray III aangesteld, die eerder hetzelfde heeft gedaan bij Enron. Ray stelt dat de chaos bij FTX veel groter is dan bij Enron en dat op zichd een knappe prestatie. Er is volgens Ray geen betrouwbare financiële data over FTX en elke vorm van governance lijkt totaal te ontbreken. Toezicht ontbreekt en de controle is feitelijk in handen van een kleine groep onervaren en incompetente individuen. Er zijn meer dan 1 miljoen crediteuren, terwijl een groot deel van het vermogen vermist of gestolen is. De topman communiceerde via applicaties waarbij berichten automatisch werden verwijderd, in veel onderdelen van FTX werd nooit een managementmeeting gehouden. Zelfs over de hoeveelheid kas dat FTX Group bezit bestaat nog altijd onduidelijkheid. Het is ook niet duidelijk wie er voor FTX werkt of gewerkt heeft. Wel heeft het bestuderen van de chaos rondom FTX voor mij voor een soort ‘iphone-moment’ gezorgd. Daarvoor moet ik eerst uitleggen wat dat ‘iphone-moment’ is.

Op het hoogtepunt van de dotcomzeepbel waren er allerlei manieren om de hoge waardering van  internetbedrijven te rechtvaardigen, waarbij ‘clicks-per-second’ en ‘eyeballs’ een grote rol speelden. Om toch nog enig grip te houden op de realiteit werd de beoogde waardering wel vergeleken met de totale omvang van de economie. Zo verhoogde in het voorjaar van 2000 Lehman (als investment bank) het koersdoel voor Softbank van 100.000 yen naar 400.000 yen. De toelichting was summier – in tegenstelling tot de disclaimer – en de belangrijkste aanleiding voor dit rapport leek de koersverdubbeling in een week van 80.000 yen naar 160.000 yen. Op het koersdoel van 400.000 yen zou de marktkapitalisatie van Softbank tegen de 10 procent van de Japanse beurs beslaan en de vraag die dan moest worden beantwoord is wat voor een omzet en groei deze waardering zou rechtvaardigen. Wat het echt mogelijk dat mobiele diensten als sms zo’n groot deel van de economie zouden gaan bepalen? We moesten tot 2007 wachten op het antwoord. Met de komst van de eerste iPhone werd in één klap duidelijk waar de speculatie rond de millenniumwende om ging. Dit was het ‘iphone-moment’. Knap van de collectieve wijsheid van de markt dat het zo’n innovatie kon voorzien, overigens mede mogelijk gemaakt door de versnelling van de innovatie als gevolg van de zeepbel. Door die zeepbel werd daarna snel mobiel internet mogelijk tegen een vaste prijs. Web 2.0 was geboren en het mantra voor beleggers bestond uit drie zaken: ‘No barriers to entry’, ‘internet kills the middle man’ en ‘Power to the consumer’. Dit heeft in belangrijke mate bijgedragen aan de outperformance van Amerikaanse aandelen over de afgelopen vijftien jaar, waardoor een groot deel van de Amerikaanse aandelenmarkt nu bestaat uit de inmiddels zo bekende Big Tech bedrijven.

De dotcombubble  en de Big Tech-bedrijven van tegenwoordig draaien vooral op Web 2.0. Waar Web 2.0 vooral ging om sociale netwerken via de mobiele telefoon en de ontwikkeling van de cloud, staat de technologie ondertussen niet stil. Dankzij nieuwe mobiele technologie is de vertraging op het mobiele internet sterk gereduceerd waardoor nieuwe toepassingen zowel in afstand als in snelheid mogelijk zijn. De data die wordt gegenereerd is zo overweldigend dat die alleen nog maar met machinereading en kunstmatige intelligentie kan worden geïnterpreteerd. Waar het internet eerst zorgde voor een terugkeer van een soort mainframe in de vorm van de cloud, is de hoeveelheid data inmiddels zo groot dat veel data ook lokaal moet worden verwerkt. Door informatie lokaal (of decentraal) te verwerken in plaats van centraal veranderen machtsverhoudingen. Nu kan de middenlaag echt verdwijnen. Waar de belofte van veel platformbedrijven die ontstonden dankzij de iPhone was dat dankzij het uitschakelen van de tussenpersoon (the middle man) spullen goedkoper of zelfs gratis zouden worden, is de tussenpersoon nu vaak een monopolist als gevolg van deze disruptieve innovatie en zijn consumenten zelf het product op het moment dat het gratis is. Met Web 3.0 (ook wel bekend als de Metaverse) is het mogelijk dat deze nieuwe tussenpersoonsfuncties die als gevolg van de monopolie-achtige positie hoge marges genereren, gaan verdwijnen. Zo bezien is Web 3.0 juist een bedreiging voor de vele big tech-bedrijven. Web 3.0 is tegelijk een oplossing voor veel van de huidige inefficiënties. Verder kan het er voor zorgen dat nu wel iedereen gelijke toegang heeft tot informatie en daarmee dus meer transparantie is in de keten.

Een onlosmakelijk deel van Web 3.0 is Defi (decentralized finance). Nu is in de jaren negentig al tientallen keren geprobeerd om transacties via het internet mogelijk te maken. Steeds liep het fout op technologie. In de digitale wereld is het namelijk heel goed mogelijk om zaken te kopiëren zoals we bijvoorbeeld met muziek en film hebben gezien, alleen wanneer geld wordt gekopieerd loopt het systeem spaak. Het voordeel van Defi is dat alles tegelijk kan gebeuren, dat er geen sprake is van leverage en dat de eigenaar voortdurend ‘in control’ blijft. Neem bijvoorbeeld de financiële wereld op dit moment. Wie een aandeel koopt, heeft dat aandeel niet in bezit. Dat aandeel ligt bij een custodian die administreert wie wat heeft. Dat zorgt er ook voor dat een overdracht lang (T+2) kan duren, waarbij verschillende betrokken op verschillende manieren risico lopen. Nu is de Defi-technologie van dit moment enigszins vergelijkbaar met het internet in de begindagen, maar dat zal snel verbeteren. De implosie van FTX zal daaraan bijdragen in de vorm van meer toezicht en betere governance . De grootste kansen liggen dan buiten de markt voor cryptovaluta. De theoretische waard van veel van die cryptovaluta is exact nul en de enige manier om daar geld aan de verdienen is bijvoorbeeld door middel van staking. Meer indirect zou dat nog kunnen via private equity met investeringen in betrokken bedrijven.

Veel interessanter dan de niet te waarderen cryptovaluta is dat met Web3 (en Defi) het mogelijk is om waarde over te dragen. Dat kan ook wel via Web2 maar dan gaat dat toch vaak via credit cards, overboekingen etc, onhandig en traag. Die zijn er in Web 3.0 niet meer. De decentrale cryptotechnologie maakt het mogelijk om eenvoudig en snel te betalen, zonder daarvoor iets af te dragen aan de middle man. Dit is het nieuwe ‘iphone-moment’. Nu ontvangen die bedrijven tot wel 40 procent van de omzet. Neem bijvoorbeeld de verkoop van tickets voor een concert. Dankzij Web 3.0 is er een directe relatie tussen de fan en de artiest. De eerste 100 of 1000 fans die een kaartje kopen, kunnen dan meteen aandeelhouder in het concert worden en doen als aandeelhouder daarvoor de promotie en krijgen een deel van de winst. Aan het ticket kan in de vorm van een token muziek of de ‘cover’ van het album worden gekoppeld en er ontstaat een nieuwe ‘nurture flow’ vanuit de artiest naar de fan. Ook de memorabilia van het concert worden voortaan rechtstreeks van de artiest afgenomen en op het moment dat een ticket wordt verkocht tegen een hogere prijs in de secundaire markt kan de artiest wellicht een royalty vangen. Waar in Web 2.0 veel particulieren via sociale media de content maken waar big tech bedrijven mee verdienen, verschuift een groot deel van die marge naar de individuen die de content creëren. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld ook ten aanzien van advertenties. Individuen creëren content en Facebook, Meta en Google verdienen daaraan door middel van advertenties. Bovendien verkopen ze ook het profiel van de auteurs. In Web 3.0 betalen de adverteerders rechtstreeks aan consument of de artiest. Sociale Media gaat decentraal evenals zoekmachines en andere applicaties. Zelfs de (mobiele) verbinding gaat decentraal, net zoals het delen van muziek en film. Allemaal dankzij veilige, efficiënte transactie zonder gebruik te maken van tussenpersonen, waar in de toekomst het vertrouwen vooral zal worden gesteld in het netwerk en niet in een (centrale) bank, een vorm van financiële democratie. Denk eens aan de Uber-chauffeur, die doet ook het liefst direct zaken met de klant, zonder geld af te dragen aan Uber. Zoals zo vaak is het identificeren van de verliezers eenvoudiger dan het vinden van de uiteindelijke winnaars. Wellicht moeten sommige winnaars zelfs nog worden opgericht. Hieronder de mogelijke verliezers, waarbij Mark Zuckerberg de gevolgen  van Web 3.0 al te hebben doorzien. 

Via: Auréus