Discussie over greenwashing

Duurzaam, of gewoon een groen label toegekend?

Er is de afgelopen maanden veel kritiek op duurzaam beleggen. In de eerste plaats wordt dit veroorzaakt door de performance van duurzame beleggingen dit jaar. Doordat de oliesector veruit de best presterende sector is en die bedrijven niet zijn opgenomen in duurzame portefeuilles, blijven ze achter bij de markt.

Naast de performance spelen ook gedetailleerde regels uit Europa een rol. Het is een wat wonderlijke ontwikkeling waarin subjectieve ethische begrippen door de overheid worden geobjectiveerd. Niet elke duurzame belegger heeft immers dezelfde opvattingen over duurzaamheid en bovendien ontwikkelt duurzaamheid zich ook nog eens in de tijd. Het is geen statisch geheel. Door alles te willen vangen in gedetailleerde regels, krijgt duurzaamheid opeens een groot ‘Big Brother’-gehalte. Wat ook niet helpt, is dat die duurzame regels kennelijk boterzacht zijn. Klimaatchef Timmermans was er drie dagen na de Russische inval als de kippen bij om op steenkool voorlopig een duurzaam label te plakken. Verder zijn er diverse klokkenluiders die stellen dat de duurzame inspanningen van asset managers niet veel meer zijn dan marketing, een lege huls. Als klap op de vuurpijl was er zelfs een politie-inval bij DWS over zogenaamd greenwashing, iets voorstellen als duurzaam terwijl het dat feitelijk niet is.

Uiteraard helpt deze discussie niet om meer mensen te verleiden om duurzaam te gaan beleggen, zeker niet nu het volop gaat over de oplichting waarmee consultants, ratingbureaus en fondsenaanbieders worden verrijkt. Dit wordt veroorzaakt doordat de Europese Unie die met de SFDR- en Taxonomy-richtlijn duurzaamheid tot in detail wil regelen. Doel is meer transparantie, maar het resultaat is vooral een classificatie tussen grijs (artikel 6), lichtgroen (artikel 8) en donkergroen (artikel 9). Opeens blijkt dat er op veel bedrijven die onder artikel 8 vallen, maar helemaal niet zo duurzaam zijn. Feitelijk is artikel 8 het groenwasartikel, mogelijk gemaakt door de overheid. Bedrijven met soms meerdere controverses worden hierin gewoon opgenomen. Ook is het in Europa niet mogelijk om bepaalde landen uit te sluiten. Hier speelt hetzelfde probleem als bij de Bazel-regels. Omdat Griekenland binnen Europa gelijk was aan de andere landen hoefden banken geen eigen vermogen aan te houden voor Griekse staatsobligaties. Zonder deze regel was er geen eurocrisis geweest. Verder zijn er veel controversiële onderwerpen waarover verschillende bevolkingsgroepen anders denken. Denk bijvoorbeeld aan kernenergie, abortus en genetische modificatie. Het helpt dan ook niet als het debat polariseert in de discussie wat al dan niet ‘Woke’ is.

Er is geen universele definitie van duurzaamheid of van ESG. Het hangt af van cultuur en religie en daardoor komen ook de ratingbedrijven met tegenstrijdige oordelen over duurzaamheid. Verder profiteren grote bedrijven bovengemiddeld, omdat zij wel mensen in dienst hebben om alle vragen te beantwoorden. Als die er niet zijn, wordt een bedrijf al snel gezien als niet duurzaam. De oplossing zit in meer transparantie en minder in plaat van meer regels. Daardoor kunnen beleggers zelf bepalen of een duurzame aanbieding passend is. Als de overheid na een uitgebreid analyse constateert dat financiële markten niet goed werken dan moet ze ingrijpen. Het is aardig om de CO2-afdruk van een portefeuille te weten, maar veel beter is het om deze negatieve externe effecten te internaliseren, bijvoorbeeld door het beprijzen van CO2. Het helpt dan wel als de overheid betrouwbaar is op dit gebied. Nu worden ironisch genoeg de fossiele brandstoffen gesubsidieerd terwijl er een discussie is om de CO2-heffingen tijdelijk te verlagen.

Duurzaamheid en ESG dreigt nu te verzanden in een dure hobby van rijke Westerse landen, terwijl driekwart van de wereld de voorkeur geeft aan energiezekerheid boven de energietransitie. Nu zijn het de Westerse landen die voor het overgrote deel het probleem hebben veroorzaakt en dan is het lastig om duurzame regels op te leggen aan landen die nauwelijks hebben bijgedragen aan dit probleem. De polarisering en de opsplitsing van de wereld in meerdere machtsblokken helpt ook niet in dit kader. De kans dat maatregelen te weinig en te laat zijn, neemt toe. Dat betekent een overgang naar plan B, waarin we ons moeten aanpassen. Een dure opgave.

Via: Auréus