Landing ingezet door bankencrisis

In de afgelopen jaren is er door overheden en centrale banken veel geld geïnjecteerd in de economie. 

Een deel van dat geld werd geparkeerd in de vorm van deposito’s bij commerciële banken, terwijl daar geen kredietvraag tegenover stond. Om toch nog rendement te maken werden er onder andere staatsobligaties voor aangekocht. Afgelopen jaar is de rente sterk gestegen en daarmee is de waarde van die staatsobligaties sterk gedaald. Voor commerciële banken zijn dat papieren verliezen, tot het moment dat depositohouders hun geld van de bank halen. Dan worden die verliezen daadwerkelijk gerealiseerd. Omdat door het beleid van de centrale banken de vergoeding op deposito’s lager ligt dan de vergoeding op geldmarktfondsen, boeken vooral professionele partijen geld weg bij de commerciële banken. Daarmee wordt zo’n bank kwetsbaar voor een vertrouwenscrisis en dankzij de virale werking van sociale media kan het met behulp van elektronisch bankieren snel gaan.

Inmiddels moesten verschillende banken worden gered. Dat terwijl banken er veel beter voorstaan dan tijdens de Grote Financiële Crisis van 2008. De onrust bleef helaas niet beperkt tot enkele regionale banken in de Verenigde Staten, maar sloeg ook over naar de zwakkere broeders in Europa. Credit Suisse was een voor de hand liggende naam, vanwege de vele schandalen en de miljardenboetes voor crimineel drugsgeld en het helpen van Amerikanen met het ontwijken van belastingen. Directe aanleiding bij Credit Suisse waren vragen van de centrale bank in Zwitserland over details in de jaarrekening. Dit was de reden van de eerste koersdaling dit jaar. Op een uitspraak van een grote aandeelhouder dat hij zijn belang niet uit wilde breiden bij een mogelijk emissie, volgde een verder koersdaling. Die koersdalingen in combinatie met de onzekerheid veroorzaakt door de problemen bij de regionale banken in de VS, heeft ook bij Credit Suisse een run op deposito’s veroorzaakt. De hulp van 50 miljard Zwitserse Frank op 15 maart was niet voldoende om de stabiliteit terug te brengen. Inmiddels wordt gewerkt aan de gedwongen integratie van Credit Suisse in UBS, waarmee een bank ontstaat die zelfs voor Zwitserland te groot is om te redden. Zwitserland is niet langer het eiland van veiligheid in de wereld. Ook Deutsche Bank – de brekebeen uit de Grote Financiële Crisis – ligt onder vuur, hoewel daar de balansverhoudingen in de afgelopen jaren duidelijk zijn verbeterd. Dat is maar goed ook, want voor Deutsche Bank is het minder eenvoudig een fusiepartner te vinden.

Het goede nieuws is dat er na de Grote Financiële Crisis uitgebreide draaiboeken liggen om banken te redden. De centrale bank zorgt voor tijdelijke liquiditeit en daarmee voor impliciete garanties richting spaarders en depositohouders. Inmiddels is twee derde van de kwantitatieve verkrapping alweer ongedaan gemaakt. Om herhaling te voorkomen zullen er nog strengere regels en hogere kapitaalseisen volgen, met als gevolg een rem op de kredietverlening. Het slechte nieuws is dat centrale banken ondanks de onrust in de afgelopen weken de rente hebben verhoogd, terwijl dit juist de oorzaak is van het probleem. Centrale banken bewegen nog altijd in tegenovergestelde richting, omdat de inflatie nog te hoog is. Bovendien kan het afblazen van een reeds aangekondigde renteverhoging het signaal afgeven dat de bankencrisis veel groter is. Hier conflicteert het streven naar prijsstabiliteit met het streven naar financiële stabiliteit.

In de kern gaat het om de ontwikkeling van de inflatie. Op het moment dat die snel richting de doelstelling van 2 procent gaat, kunnen centrale banken de teugels laten vieren en kan ook de rust weer terugkeren in de financiële sector. De inflatie zal in de komende maanden sterk afnemen doordat vorig jaar in het tweede kwartaal de prijzen sterk stegen als gevolg van de Russische inval in de Oekraïne. Inmiddels zijn energieprijzen sterk gedaald, zijn er veel minder logistieke problemen en geleidelijk verdwijnen ook eenmalige corona-effecten, waardoor de dienstensector de afgelopen kwartalen een impuls hebben gekregen. Bovendien duurt het 12 tot 18 maanden voordat het volledige effect van de renteverhogingen op de economie wordt gevoeld.

Uiteindelijk zal elke centrale bankier ten aanzien van de bankencrisis stellen dat het hierbij blijft en dat er verder niets aan de hand is. Probleem is dat er zo veel unieke gevallen zijn dat het steeds meer moeite kost om de rust te bewaren. Dergelijke financiële ongelukken zijn een direct gevolg van het monetaire beleid. Vrijwel elke reeks van renteverhogingen in het verleden eindigde dan ook met een financieel ongeluk en dat is dit keer niet anders. Vorig jaar moesten al de Britse pensioenfondsen worden gered. Nu zijn het de regionale banken in de Verenigde Staten. Zo lang het krappe monetaire beleid voortduurt, zullen de partijen die in het verleden – aangemoedigd door de negatieve rente – te veel risico hebben genomen in de problemen komen. Uiteindelijk betekent dit dat de centrale bank geen andere kant op kan dan te stoppen met verkrappen en zelfs de rente moet verlagen.

De bankencrisis zorgt voor een sneller einde aan deze monetaire verkrappingscyclus. Volgens Fed-voorzitter Powell staat de huidige crisis gelijk aan één of twee renteverhogingen. Wel is het aansturen op een zachte landing minder eenvoudig geworden. Er is nu eenmaal meer turbulentie. De kans bestaat dat centrale banken te ver gaan met het verhogen van de rente en een recessie veroorzaken. Zo’n recessie mag niet vergeleken worden met de twee vorige recessies deze eeuw waardoor aandelenkoersen halveerden. Toen was deflatie het probleem, nu is het inflatie. Voor beleggers in aandelen is inflatie eerder een luxe probleem, terwijl inflatie de grote vijand blijft van obligaties. Door alle getroffen maatregelen is het onwaarschijnlijk dat de bankencrisis zorgt voor een noodlanding van de economie, maar de landing – hard of zacht – is wel ingezet.

Via: Auréus